نقش نورالدین زنگی در گسترش دانش پزشکی در تمدن اسلامی

نورالدین محمود بن زنگی در شهرهای مختلف قلمرو خود از جمله حلب و دمشق اقدام به تأسیس بیمارستان نمود و موقوفات قابل ملاحظه ای برای اداره آنها اختصاص داد که مهم ترین آنها بیمارستان نوری دمشق بود. این بیمارستان پس از نورالدین به حیات علمی خود ادامه داد و به مرکزی برای آموزش پزشکی و انجام آزمایش های بالینی برای دانشجویان پزشکی تبدیل شد. از این رو پزشکان مشهوری از نقاط مختلف جهان اسلام از جمله ایران، عراق، مصر و مغرب به این بیمارستان روی آورده و ضمن طبابت و تدریس به تبادل تجربه پرداختند. نورالدین همچنین کتاب های طبی بسیاری وقف این بیمارستان کرد تا استادان پزشکی پس از انجام امور درمانی در تالار مخصوص آن بیمارستان گرد آمده و براساس شیوه اقراء و مباحثه به بحث و گفتگو در موضوعات پزشکی پرداخته و آموخته های عملی خود را با مباحثه علمی تقویت نمایند. وی هم چنین در حلب نیز بیمارستانی ساخت و موقوفاتی بدان اختصاص داد. افزون بر این تأسیس بیمارستان نوری دمشق، زمینه را برای ایجاد و راه اندازی نخستین مدرسه تخصصی و نظری در دانش پزشکی به نام «دخواریه» در شهر دمشق فراهم ساخت که ابن أبی أصیبعه مؤلف کتاب عیون الأنباء فی طبقات الأطباء و ابن نفیس کاشف گردش خون، از دانش آموختگان آن مدرسه و بیمارستان نوری بودند. اقدام نورالدین برای تأسیس بیمارستان و حمایت از دانش پزشکی، شمار دیگری از بزرگان دولت زنگی را تحت تأثیر قرار داد و گروهی از آنان به تبعیّت از نورالدین بیمارستان هایی در دیگر شهرهای عراق تأسیس کردند. ایجاد بیمارستانی در موصل توسط مجاهدالدین قایماز و تأسیس بیمارستانی در اربل به اهتمام مظفرالدین کوکبوری پسر زین الدین علی از آن جمله است. این پژوهش بر آنست تا در گام نخست علل و عوامل توجه نورالدین زنگی به دانش پزشکی و اقدام برای تأسیس بیمارستان نوری در دمشق و حلب را به کمک منابع، مآخذ و پژوهش های نوین واکاوی نموده و در گام دوم آثار و پیامدهای این اقدام مهم را در گسترش دانش پزشکی در تمدن اسلامی تبیین نماید. این پژوهش براساس روش تاریخی و با استفاده از منابع و ابزارهای کتابخانه ای سامان داده شده است.